Wat is hoogbegaafdheid?

Hoogbegaafdheid kan naast een hoog IQ (>2 standaarddeviaties boven de gemiddelde intelligentie oftewel IQ > 130) ook duiden op bijvoorbeeld specifieke academische vaardigheden op gebieden als muziek, creativiteit en leiderschap. Ongeveer 2% van de bevolking is hoogbegaafd. Hoogbegaafdheid heeft veel voordelen, maar brengt ook de nodige uitdagingen met zich mee. Coaching helpt bij hoogbegaafdheid om met deze uitdagingen om te gaan en de voordelen ten volle te benutten.

Wat zijn de voordelen van hoogbegaafdheid bij volwassenen?

Er zijn positieve verbanden gevonden tussen intelligentie en gezondheid, levensverwachting, inkomen en creativiteit. Hoogbegaafden blijken gemiddeld een betere gezondheid te hebben, langer te leven en een beter salaris te ontvangen dan niet-hoogbegaafde leeftijdsgenoten. Dat klinkt aantrekkelijk toch?

Waarom coaching bij hoogbegaafdheid?

Toch brengt hoogbegaafdheid bij zowel kinderen als volwassenen de nodige uitdagingen met zich mee. Zo scoren hoogbegaafden vaak hoog op perfectionisme. Ze leggen de lat voor zichzelf erg hoog, waardoor de prestaties al snel tegen vallen. Deze discrepantie kan weer zorgen voor onzekerheid of faalangst. Daarnaast hebben sommige hoogbegaafden het gevoel dat anderen hoge verwachtingen van hen hebben. Deze druk kan voor sommigen motiverend zijn, terwijl dit voor anderen juist verlammend werkt.

Hoogbegaafdheid gaat vaak samen met hoogsensitiviteit. Net als hoogbegaafdheid heeft dit voordelen, maar kan het soms ook erg lastig zijn om hier mee om te leren gaan. Het vraagt inzicht, oefening en zelfcompassie om een hoge mate van sensitiviteit op een positieve manier te integreren in je leven.

Hoogbegaafden voelen zich vaak fundamenteel anders dan hun niet-hoogbegaafde leeftijdsgenoten. Dit kan er voor zorgen dat ze zich eenzaam voelen. Veel hoogbegaafden geven aan dat ze kampen met pijnlijke herinneringen uit hun kinder- of schooltijd.

Hoogbegaafdheid op het werk

Kenmerken van hoogbegaafdheid zijn een sterke intrinsieke motivatie en goede cognitieve vaardigheden. Hoogbegaafden kunnen verbanden leggen met verrassende ideeen of creatieve oplossingen tot resultaat. Vaak presteren hoogbegaafde werknemers naar verwachting of boven verwachting van de organisatie. Maar, daarmee ver onder hun capaciteiten. Wat kan leiden tot verveling en zelfs een bore-out.

Hoogbegaafdheid en perfectionisme

Dat hoogbegaafden vaak op functies zitten ver onder hun niveau, is veelal te wijten aan een ongezonde vorm van perfectionisme. Hierbij legt iemand de lat voor zichzelf onrealistisch hoog, waardoor het resultaat vrijwel altijd tegenvalt. Dit heeft weer een negatief effect op het beeld dat iemand heeft van zijn vaardigheden, mogelijkheden en voorkomen, oftewel zijn zelfconcept. Dit zelfconcept komt onder andere tot stand door interne zelfevaluatie. Wanneer een werknemer voor de omgeving goed of zeer goed presteert, kan hij zelf vooral de nadruk leggen op dingen die beter kunnen of blijven nadenken over gemaakte fouten.

Faalangst, zelfkritiek en schuldgevoel

Hoogbegaafden zijn geneigd veeleisend te zijn naar zichzelf en willen het liefst direct een expert zijn als ze aan iets nieuws beginnen. Dit zorgt voor een discrepantie tussen de torenhoge verwachtingen en de uiteindelijke (lagere) prestaties. Deze discrepantie kan leiden tot faalangst, zelfkritiek, schuldgevoel en het vermijden van uitdagingen uit imagobescherming. Wat weer kan leiden tot het vermijden van situaties waarin succes niet gegarandeerd is. Hoogbegaafde volwassenen zijn zelfs geneigd promoties af te slaan, uit angst niet te voldoen aan de verwachtingen. Wanneer er echter een grote kloof ontstaat tussen de intrinsieke capaciteiten en de functievereisten raakt een medewerker verveeld en gaat onderpresteren. Coaching bij hoogbegaafdheid kan dit voorkomen of verhelpen.

De autonome hoogbegaafde

Hoogbegaafden floreren het meest in een baan waar ze een grote mate van autonomie en vrijheid hebben.  Ze hebben vaak leer- en denkstrategien die anders zijn dan bij de meeste mensen. Het accepteren en benutten van hun eigen creatieve denkwijzen helpt hen bij het ontwikkelen van hun potentieel. Daarnaast helpt het hen om andere hoogbegaafden om zich heen te hebben. Veel hoogbegaafden geven aan zich “anders” te voelen of een buitenbeentje te zijn. In een baan waar ze zich door collega’s begrepen voelen en gezien worden hebben zij vaker het gevoel van betekenis te zijn. Iets wat voor hoogbegaafden nog belangrijker is dan voor niet-hoogbegaafden.

Coaching bij hoogbegaafdheid

Coaching bij hoogbegaafdheid kan waardevol zijn. Hoogbegaafden hebben de potentie van grote waarde te zijn voor een organisatie. De juiste begeleiding kan eraan bijdrage dit potentieel tot uiting te brengen. Het leren omgaan met perfectionisme, het aanleren van helpende copingstrategieen en het (her)ontdekken van een autonome wijze van werken zijn daarbij essentiele onderdelen.

Daarnaast is het waardevol om de kennis over hoogbegaafdheid te vergroten om te begrijpen waarom je ervaart wat je ervaart. Hoogbegaafden voelen zich bijvoorbeeld vaak dom. Dit komt onder andere doordat je met een grotere intelligentie over het algemeen ook een groter besef hebt van alles wat je niet weet en niet kan.

Tevens is het zinvol om gedachten en gevoelens nader te bekijken. Op welke overtuigingen baseer je je denken en handelen? Zijn deze (nog) relevant? Bij hoogbegaafdheid en perfectionisme is vaak een sterke innerlijke criticus aanwezig. Het is waardvol om deze te leren kennen, om vriendschap te kunnen sluiten met jezelf.

Tot slot is bewustzijn een belangrijk aspect. Gedachten kunnen heel snel en interessant zijn. Het leven ervaren is echter ook heel mooi en waardevol. Door het vergroten van het lichaamsbewustzijn en het durven ervaren van het moment, verschuift de balans van het denken over het leven naar het beleven van het leven.

Meer informatie over coaching voor hoogebaafde volwassenen? Neem gerust contact op.